na-spidzie

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca jest chorobą społeczną dotykającą, szczególnie w społeczenstwach wysoko rozwiniętych 3-4% populacji.

W Polsce na cukrzycę choruje ponad milion osób. Przypuszczalnie kolejny milion choruje nie wiedząc o tym. Istotą schorzenia jest podwyższony poziom glukozy (cukru) we krwi, co może doprowadzić z czasem do różnorodnych zaburzeń funkcjonowania organizmu.

Niewłaściwie leczona lub nie leczona cukrzyca może doprowadzić do uszkodzenia między innymi wzroku, serca, nerek.

Podstawową rolę w prawidłowym leczeniu tej choroby odgrywa edukacja pacjentów w zakresie żywienia, wpływu wysiłku fizycznego na poziom glukozy i samokontroli czyli mierzenia poziomu glukozy w warunkach domowych. Umożliwia to pacjentowi samodzielne kontrolowanie choroby i we współpracy z lekarzem osiągniecie znacznie lepszych efektów leczenia oraz poprawę jakości życia.

 Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca typu 1 (zwana także cukrzycą młodzieńcza bądź insulinozależna) - wywołana jest zniszczeniem komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcje i wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy występuje cześciej u ludzi młodych (ale nie tylko) oraz u dzieci. Sposród chorych na cukrzycę, na typ 1 choruje 15 - 20 % chorych. Jedynym możliwym leczeniem tej choroby jest podawanie insuliny oraz własciwe odżywianie i wysiłek fizyczny.

Cukrzyca typu 2 (cukrzyca dorosłch, insulinoniezależna) - w tym rodzaju cukrzycy przyczyna podwyższonego poziomu cukru nie jest brak insuliny, ale jej nieprawidłowe działanie w organizmie (oporność na działanie insuliny). Najczęściej cukrzycy typu 2 towarzyszy otyłość oraz bardzo często nadciśnienie tętnicze. Ten rodzaj cukrzycy występuje najczęściej u ludzi starszych. Około 80 - 85 % wszystkich pacjentów z cukrzycą stanowią chorzy na cukrzycę typu 2. Początkowo leczenie tej choroby opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety, dostosowanego do możliwosci chorego wysiłku fizycznego oraz doustnych leków hipoglikemizujących (przeciwcukrzycowych).

Cukrzyca ciężarnych - cukrzyca po raz pierwszy rozpoznana w ciąży i występująca do momentu urodzenia dziecka. W grupie kobiet z cukrzycą ciężarnych istnieje wyzsze ryzyko zachorowania w przyszłosci na cukrzycę w porownaniu z kobietami bez tego powiklania. Leczenie tej postaci cukrzycy powinno być prowadzone tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach ginekologiczno-diabetologicznych.

Cukrzyca wtórna - to najbardziej zrożnicowana etiologicznie grupa cukrzyc, które łącznie stanowią około 2-3% wszystkich postaci cukrzycy w Europie i Ameryce Polnocnej. Charakterystyczne dla tej postaci są współistniejące z cukrzycą inne zaburzenia lub zespoły chorobowe. Najczęstsze przyczyny cukrzycy wtórnej można podzielic na:
- polekowe - niektóre leki stosowane w chorobach układu krążenia (tiazydy lub inne leki moczopędne, szczególnie w zestawieniu z beta blokerami, leki sterydowe i inne.
niektóre choroby gruczołów dokrewnych (endokrynopatie)).
- choroba i zespół Cushinga, akromegalia, nadczynność tarczycy, guz chromochłonny nadnerczy, guz wydzielający glucagon.
genetycznie uwarunkowane choroby przemiany materii - hemochromatoza
- choroby trzustki - przewlekłe zapalenie trzustki, rak trzustki, stan po pankreatektomii (operacyjnym usunięciu trzustki).

Cukrzyca na tle niedostatecznego i wadliwego odżywiania - występuje głównie wśród ludności tubylczej strefy międzyzwrotnikowej w krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej, w których niedożywienie i głód są powszechne.

Objawy cukrzycy

Cukier w moczu - cukier pojawia się w moczu, gdy cukier we krwi wzrośnie powyżej 160 mg%

Wielomocz - obecność cukru w moczu powoduje przyklejanie się wody, co manifestuje się duża ilościa oddawanego moczu.

Wzmożone pragnienie - oddajesz często dużo moczu, więc masz wzmożone pragnienie.

Niedobór soli mineralnych, witamin i ciał obronnych - duże ilosci oddawanego moczu wypłukuja organizm ze wszystkiego: z witamin, soli mineralnych, ciał odpornościowych (przeciwciał) i innych ważnych składników. Ich brak lub niedobór powoduje wiele zaburzeń w organizmie.

Ubytek masy ciała - Glukoza krążaca we krwi często jest wydalana przez nerki z moczem, nie przechodzi do wnętrza komórek. Komórki muszą szukać innego źródła energii, takim źrodłem jest tkanka tłuszczowa, konsekwencje - zdecydowany ubytek masy ciała w bardzo krótkim czasie.

Aceton (ciała ketonowe) - są to reszki wydalane przez płuca oraz przez nerki. Obecny jest w moczu i wydychanym powietrzu. (przypomina zapach zmywacza do paznokci).

Powikłania

Cukrzycy towarzyszą często liczne powikłania... dlatego każdy chory powinnien nieustannie o siebie dbać... a w szczególności o stopy !

a) nefropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerek) - We wczesnej fazie uszkodzenia nerek dochodzi do wydzielania z moczem małych ilości białek - albumin (tzw. mikroalbuminuria). Zmiany te mogą ustapić, jeżeli poprawi sie kontrolę leczenia cukrzycy. Wydzielanie albumin z moczem nie powinno przekraczac 20 mg/24godz. Po 15-30 latach trwania cukrzycy prowadzi do niewydolności nerek.

b) retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie siatkówki) - stwierdza się ją u 50% chorych po 10 latach cukrzycy, najczęstsza przyczyna ślepoty. Badanie wzroku należy przeprowadzać conajmniej 1 raz do roku.

c) neuropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerwów) - u ok. 40% chorych, na ogół nasila się z wiekiem i czasem trwania choroby występujaca głownie jako:
- polineuropatia obwodowa (często występująca) mrowienia, piekący ból, przeczulica skóry,
- zaburzenia układu autonomicznego objawiające się tachykardia (szybką pracą serca), hipotonia ortostatyczną, zaburzeniami perystaltyki jelit, naprzemiennymi biegunkami i zaparciami, zaburzeniami trawienia, impotencja.

d) stopa cukrzycowa - owrzodzenia i martwica, zwykle bezbólowa, na palcach, pięcie i opuszce stopy.



Prawidłowy poziom cukru we krwi

U zdrowego człowieka

U cukrzyka

przed snem - od 100 do 140 mg%
(5.56 - 7.78 mmol)

ABC cukrzyka

ACETON - jest to jeen ze związków ketonowych wytwarzanych podczas spalania tłuszczów. Jeżeli wytwarzany jest w nadmiarze, to przechodzi do moczu i możemy go wykryć badajac mocz paskiem testowym
ACTRAPID - insulina krótko działająca.
ANALOG INSULINY - insulina ludzka o zmienionej budowie. Dzięki nieznacznej modyfikacji cząsteczek insuliny ma ona inną dunamikę działania niż dotychczas stosowane insuliny ludzkie.
DIABETES MELLITUS - cukrzyca, nazwa łacińska; określenie pochodzenia greckiego.
GLIKEMIA - stężenie glukozy we krwi.
GLIKOGEN - cukier złożony. Stanowi on magazyn glukozy w wątrobie i mięśniach. Insulina sprzyja powstawaniu glikogenu.
GLUCAGEN - nazwa handlowa leku (glukagonu) zwiększajacego stężenie glukozy we krwi. Stosowany w leczeniu ciężkiej hipoglikemii.
GLUKAGON - hormon wydzielany przez komórki alfa wysp trzustkowych. Zwiększa stężenie glukozy we krwi. Uwalniany jest do krwi w razie niedocukrzenia.
GLUKONEOGENEZA - proces wytwarzania glukozy w wątrobie.
GLUKOZA - cukier prosty; najważniejszy cukier we krwi.
HEMOGLOBINA GLIKOWANA - jest odzwierciedleniem średnich stężeń glukozy we krwi. Służy do oceny wyrównania metabolicznego cukrzycy.
HIPERGLIKEMIA - przecukrzenie. Zwiększenie stężenia glukozy we krwi ponad 140mg%.
HIPOGLIKEMIA - niedocukrzenie. Zmniejszenie stężenia glukozy we krwi poniżej 68mg%.
HIPOGLIKEMIA CIĘŻKA - zmniejszenie stężenia insuliny poniżej 50 mg%, przebiegające z zaburzeniami świadomości.
HUMALOG - analog insuliny krótko działającej. Insulina bezpośrednio działająca.
HUMALIN N - insulina o przedłużonym czasie działania.
HUMALIN R - insulina krótko działająca.
HUMALIN U - insulina o najdłuższym czasie działania.
INDEKS GLIKEMICZNY - wskaźnik wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu posiłku zawierającego weglowodany. Określany jest procentowo. Im wyższa wartość indeksu, tym większy wzrost stężenia glukozy we krwi.
INSULATARD - insulina o przedłużonym działaniu.
INSULINA - hormon białkowy powodujący zmniejszenie stężenia glukozy we krwi. Wydzielany przez komórki beta wysp trzustkowych.
INSULINA MONOKOMPONENTNA - insulina zwierzęca oczyszczona metodą chromatografii kolumnowej.
INSULINÓWKA - strzykawka do podowania insuliny.
INSULINOODPORNOŚĆ - brak reakcji na insulinę. Insulinoodpornośc moze wystąpić w cukrzycy typu I, np. w sytuacji leczenia bardzo dużymi dawkami insuliny (powyżej 1,5j./kg) lub w cukrzycy typu II u osób z nadwagą.
INSUMAN BASAL - insulina o przedłużonym działaniu.
INSUMAN RAPID - insulina krótko działająca.
KALORIA - dawna jednostka, określająca wartość energetyczną pokarmu.
KETO-DIASTIX - test do oznaczaniu acetonu i cukru w moczu.
KOMÓRKI ALFA - komórki znajdujące się w wyspach trzustkowych. Wydzielają glukagon.
KOMÓRKI BETA - komórki znajdujące się w wyspach trzustkowych. Wydzielają insulinę.
KONTRREGULACJA - zjawisko zwiększenia stężenia glukozy we krwi po wcześniejszym niedocukrzeniu.

Niezbędne badania

Od chwili, gdy zachorowaliśmy na cukrzycę, należy kontrolować nie tylko poziom cukru we krwi, ale także i inne podstawowe organy, które zostały osłabione przez brak insuliny w organizmie. Robiąc sobie systematycznie zalecane niżej badania będziemy mogli w jak najszybszym czasie wykryć jakiekolwiek powikłania, które mogą powstać z upływem lat w skutek źle prowadzonej cukrzycy.

Niezbędne badania:
>> badanie poziomu cukru we krwi - parę razy dziennie
>> badanie cukru i acetonu we krwi - raz lub dwa razy dziennie
>> hemoglobina glikozylowana (HbA1c) - co trzy miesiące

>> fruktoza mina - co trzy tygodnie (obecnie rzadko wykonywane)
>> badanie stężenia cholesterolu i trój glicerydów - co roku
>> badanie okulistyczne - co roku

Zasady leczenia cukrzycy

Leczenie cukrzycy jako choroby przewlekłej jest długotrwałe i dla osiągnięcia pomyślnych wyników wymaga ścisłej, świadomej współpracy z lekarzem. W leczeniu cukrzycy dysponuje się insuliną do uzupełnienia jej niedoborów w organizmie drogą wstrzyknięć oraz lekami do stosowania doustnego, które mają pobudzić wewnątrz ustrojowe komórki beta wysp trzustkowych do wytwarzania własnej endogennej insuliny. Leczenie cukrzycy jest wciąż jeszcze leczeniem objawowym.

Celem długotrwałego leczenia cukrzycy jest:
Normalizacja klinicznych i biochemicznych wskaźników zaburzeń gospodarki węglowodanowej w organizmie chorego.
Uzyskanie dobrego samopoczucia chorego.
Uzyskanie najpełniejszych możliwości realizacji indywidualnych celów i zamierzeń chorego.

Długotrwałe leczenie cukrzycy obejmuje:
Odpowiednie leczenie dietetyczne ustalone według należnej wagi chorego.
Leczenie normalizujące biochemiczne wskaźniki gospodarki węglowodanowej w organizmie chorego za pomocą regularnego podawania dobranej przez lekarza dawki insuliny lub odpowiednich leków doustnych (leczenie hipoklikemizujące).
Leczenie psychiczne w celu uzyskania akceptacji przez chorego tej choroby.
Leczenie odpowiednią aktywnością fizyczną w celu zwiększenia przemiany materii i tym samym zwiększenia spalania węglowodanów.
Kształcenie zdrowotne zmierzające do samokontroli przez oznaczenie stężenia cukru we krwi (tzw. glikemii) i zawartości cukru w moczu (tzw. glikozurii) przez samych chorych w domu za pomocą suchych testów lub testerów elektronicznych ogólnodostępnych na rynku.

Chorzy z cukrzycą typu I

Nieomal wszyscy wymagają stosowania insuliny z powodu niedostatecznej czynności wytwórczej organizmu. Istnieje wiele odmiennych typów insuliny. Preparaty te różnią się między sobą siła i czasem efektywnego działania. Insulina musi być stosowana w podskórnych wstrzyknięciach, gdyż podana doustnie nie działa.
Kardynalną zasadą leczenia cukrzycy insuliną (insulinoterapii) jest jej ciągłość, regularność i dokładność co do dawki podawanej, wyrażonej w jednostkach międzynarodowych, ustalonej przez lekarza, na podstawie stwierdzonej glikemii i glikozurii.

Preparaty insulinowe w zależności od szybkości efektywnego działania hipoglikemizującego dzieli się na III grupy:
Grupa I - to insuliny o działaniu szybkim (6 - 8 godz.), do których zalicza się: Insulinum - sol. neutralis, insulinę Maxirapid i z tzw. monowalentnych insulin Actrapid (preparaty te są podawane podskórnie, domięśniowo lub dożylnie).
Grupa II - to insuliny o przedłużonym działaniu, do których należą: działające 15 - 18 godz. insulina Semilente oraz działająca 22 - 24 godz. insulina Lente; obu tych insulin nie podaje się dożylnie.
Grupa III - to insuliny o znacznie wydłużonym okresie działania, do której należą: działająca 30 - 36 godz. insulina Ultralente i o podobnym czasie działania insulina protaminowo - cynkowa.

Insulinę - w zależności od dawki ogólnej i potrzeb podaje się w jednorazowej dawce dobowej lub też w dwóch, trzech (rzadko częściej) dawkach na dobę. Praktycznie u każdego chorego w miarę upływu czasu stosowania insuliny konwencjonalnej powstają przeciwciała przeciwinsulinowe, które mogą dawać powikłania immunologiczne w postaci miejscowych (opóźnionych) odczynów alergicznych, niekiedy różnorakie ogólne objawy uczulenia na insulinę, a nawet tzw. immunologiczną insulinoodporność, tzn. brak efektów podania insuliny. Aby temu przeciwdziałać produkuje się insuliny częściowo lub w pełni oczyszczone z domieszek, np. innych białek o właściwościach antygenowych, postaci pośrednich insuliny oraz produktów degradacji insuliny, czyli tzw. insuliny monokomponentne (MC) lub rzadko antygenowe (RA).

W wyniku miejscowych odczynów hiperalergicznych, w miejscach wstrzykiwania konwencjonalnych preparatów insuliny dochodzić może z biegiem czasu do miejscowego zaniku lub bardzo rzadko przyrostu podskórnej tkanki tłuszczowej, powodujących pewne oszpecenie sylwetki chorego. Aby temu zapobiec, zaleca się zmianę miejsc wstrzykiwania np. udo, ramię, przedramię, oraz różne ich okolice. Po pobraniu insuliny chory musi bezwzględnie spożyć przewidziany w diecie posiłek. Jeśli takiej możliwości nie ma (np. musi pozostać na czczo do badania), to lepiej wyjątkowo tej dawki insuliny nie pobierać.

Chorzy z cukrzycą typu II

Chorzy z tego typu cukrzycą, stosunkowo krótko trwającą, zwłaszcza o niewielkim dobowym zapotrzebowaniu na insulinę, mogą często zamiast insuliny otrzymywać któryś z preparatów doustnych. Preparaty te maja m.in. pobudzić niezniszczone jeszcze komórki beta trzustki do wytwarzania endogennej insuliny, a także i tkankowe wykorzystanie insuliny w procesach przyswajalności i w metabolizmie komórkowym glukozy.

Wśród doustnych środków hipoglikemizujących, stosowanych w leczeniu cukrzycy przede wszystkim II typu, wyróżnia się dwie grupy preparatów o odmiennym mechanizmie, a także czasie i sile działania.
Grupa I - to tzw. pochodne sulfonylomocznika, do których zalicza się: tulbotamid (Diabetol), chlorpropamid i glibenklamid (Euclamin) oraz inne, tzw. pochodne drugiej generacji, w Polsce dotychczas jeszcze stosunkowo rzadko używane.
Grupa II - to tzw. pochodne biguanidu, do których należą preparaty: Metformin i fenformina (Phenformin) w postaci zwykłej i o przedłużonym działaniu jako tzw. postać retard.
Wszystkie te preparaty, z wyjątkiem chlorpropamidu, mają krótki, kilkugodzinny okres półtrwania i czas szczytu działania. Natomiast chlorpropamid w postaci wolnej we krwi ma okres półtrwania 32 - 36 godz. a w postaci związanej z białkami nawet 3 - 7 dni.
Jako objawy niepożądane mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo - jelitowe oraz pewne zaburzenia biochemiczne we krwi (wzrost stężenia mleczanów).

Zasady żywienia w cukrzycy

Istotnym czynnikiem, nieodzownym w skutecznym leczeniu obu typów cukrzycy, jest odpowiednia dieta, dostosowana do fizjologicznego zapotrzebowania organizmu oraz potrzebnej do należnej wagi chorego. Chory nie może wprowadzać żadnej dowolności w odżywianiu się, tzn. nie może samowolnie zmieniać pory posiłków, pomijać niektóre z nich, nie spożywać w pełni przygotowanych mu posiłków, radykalnie zmieniać ich składników.


Stan niedocukrzenia

Ostre niedocukrzenie organizmu jest najczęściej powikłaniem stosowania insuliny. Jest to stan bardzo groźny dla życia, powodowany najczęściej tym, że chory wstrzykujący sobie insulinę niedokładnie odmierzy jej dawkę (zazwyczaj dawkę zwiększoną), lub też nie spożyje w pełni posiłku przypadającego po wstrzyknięciu insuliny. Dochodzi wówczas do znacznego zmniejszenia stężenia glukozy we krwi objawiającego się uczuciem ogólnego silnego osłabienia, zlewnymi potami, przyśpieszonym tętnem, rozszerzeniem źrenic, spadkiem ciśnienia tętniczego, drżeniem rąk, a niekiedy drgawkami całego ciała. W razie pogłębiającego się dalej niedocukrzenia organizmu dochodzi do utraty przytomności i do tzw. wstrząsu hipoglikemicznego.
Osoby chore na cukrzycę potrafią odpowiednio wcześnie zorientować się w przyczynach dość nagłego pogorszenia samopoczucia. Wypicie wówczas mocno osłodzonej wody, herbaty, kompotu lub spożycie cukru powoduje poprawę samopoczucia i zapobiega dalszemu pogłębieniu się hipoglikemii.
Chorzy na cukrzycę powinni nosić przy sobie cukier np. w kostkach lub inne słodycze.

Śpiączka cukrzycowa

Śpiączka cukrzycowa jest groźnym dla życia stanem głębokich zaburzeń metabolicznych organizmu, będących efektem znacznego i zazwyczaj dłużej trwającego niedoboru insuliny lub jej przedawkowaniu. Zazwyczaj u osób, u których z różnych powodów np. zakażenie, zabieg operacyjny, zaprzestanie podawania insuliny, błędy dietetyczne, samowolna zmiana diety lub jej nieprzestrzeganie, zmiana dawki insuliny lub czasu jej podawania itp., doszło do głębokich zaburzeń metabolicznych, znacznego zakwaszenia ciałami ketonowymi i toksycznego uszkodzenia mózgu.
Stan utraty przytomności w śpiączce cukrzycowej (hiperglikemicznej), tzn. ze zwiększonym stężeniem glukozy we krwi, jest zwykle poprzedzony znacznym nasileniem pragnienia i wielomoczem, nudnościami, wymiotami, niekiedy bólami brzuch. Oddech na skutek kwasicy cukrzycowej jest wolny i głęboki. Chorzy tego typu powinni jak najszybciej znaleźć się w szpitalu.

Zapobieganie cukrzycy

Zapobieganie cukrzycy, zwłaszcza przy predyspozycji genetyczno - rodzinnej,nie jest łatwe, ale też nie jest niemożliwe.
Mając na uwadze postępowanie profilaktyczne cukrzycy należy:
ograniczyć w diecie nadmiar węglowodanów, zwłaszcza u osób po 40 roku życia,
przeciwdziałać wszystkim tym okolicznościom, które mogą powodować powstawanie jawnej cukrzycy u osób z predyspozycją genetyczno - rodzinną (np. otyłości, zakażeniom, różnorakim zatruciom, zwłaszcza alkoholem i metalami ciężkimi, chorobom wątroby i trzustki, urazom mechanicznym, zwłaszcza w okolicach jamy brzusznej i trzustki),
przeciwdziałać urazom psychicznym,
przeciwdziałać (a przynajmniej ograniczyć) zarówno ze strony lekarza, jak i osób obciążonych predyspozycją do cukrzycy - pochopnemu bądź nadmiernemu i długotrwałemu stosowaniu kortykosteroidoterapi, difanylohydantoiny oraz preparatów moczopędnych z grupy tiazydów, które mogą przyspieszyć ujawnienie utajonej uprzednio cukrzycy,
propagować wysiłek fizyczny.


Rokowanie w cukrzycy jest zależne od typu cukrzycy, wieku zachorowania, czasu jej trwania oraz od dokładności stosowania się do zalecanych zasad trybu życia, leczenia i odżywiania się. Istnieje sieć specjalistycznych placówek ambulatoryjnego leczenia osób chorych na cukrzycę, w których powinni się oni zarejestrować. W szczególnych tylko przypadkach, w powikłaniach cukrzycy, kwasicy cukrzycowej, itp. chorzy wymagają leczenia szpitalnego.

Historia cukrzycy (w biografiach)

Mehring Joseph von (1845-1908)
Uczony niem. W 1886, pracując w Zakł. Biochemii Uniw. w Strasburgu, odkrył tzw. cukrzycę florydzynową u psów, tzn. wystąpienie cukromoczu u tych zwierząt po podaniu im florydzyny. Jednak największym osiągnięciem naukowym Mehringa było odkrycie w 1889 z Oskarem Minkowskim cukrzycy po operacyjnym usunięciu trzustki u psa. Miało ono fundamentalne znaczenie dla dalszego ukierunkowania badań, które po ponad 30 latach doprowadziły do wyizolowania z trzustki insuliny i do zastosowa jej w leczeniu chorych na cukrzycę. Chociaż Mehring był inicjatorem powyższego eksperymentu, później problemem cukrzycy beztrzustkowej mało się interesował i tę koncepcję cukrzycy rozwijał
głównie Minkowski.

Oskar Minkowski (1858-1931)
Uczony niem., prof. uniw. w Strasburgu, Greifswaldzie oraz 1909-1926 we Wrocławiu. W 1889 wraz z Josephem v. Mehringiem stwierdził pojawienie się cukrzycy u psa po całkowitym usunięciu trzustki. Dzięki temu odkryciu, będącemu przykładam znakomitego eksperymentu fizjol., oraz dalszej działalności naukowej w istotny sposób przyczynił się do ugruntowania roli trzustki w etiologii cukrzycy, co z kolei doprowadziło do odkrycia (po ponad 30 latach) insuliny i wprowadzenia jej do leczenia cukrzycy. Z innych ważnych odkryć Minkowskiego należy wymienić stwierdzenie w moczu chorych na cukrzycę w stanie niewyrównania metabolicznego kwasu B - hydroksymasłowego oraz opisanie żółtaczki hemolitycznej spowodowanej wrodzoną wadą krwinek czerwonych.

NAGRODY NOBLA ZA BADANIA DOTYCZĄCE CUKRZYCY I PRZEMIANY WĘGLOWODANÓW

1923

Frederic Grant Banting (1891-1941) i John James R. MacLeod (1876-1935), Kanada, za odkrycie insuliny. Podzielili się nagrodą z najbardziej w tym odkryciu zasłużonymi współpracownikami. Banting przekazał połowę otrzymanej nagrody prowadzącemu z nim od początku badania młodemu absolwentowi biochemii - Charlesowi Herbertowi Bestowi (1899- 1978), zas MacLeod - chemikowi Jamesowi Bertramowi Collipowi (1892-1965) za wkład w oczyszczenie pierwszych preparatów insuliny.

1947

Carl Ferdinand Cori (1896- 1984) i Gerty Theresa Cori (1896-1957), USA, za badania wyjasniające strukturę i przemianę glikogenu oraz Bernardo Alberto Houssay (1887-1971), Argentyna, za odkrycie w przysadce hormonu pogarszającego przemianę węglowodanów.

1958

Frederic Sanger (ur. 1918), Wielka Brytania, za badnia wyjaśniające strukturę białek, a zwłaszcza za wyjaśnienie składu aminokwasowego insuliny.

1977

Rosalyn Yalow (ur. 1921), USA, za opracowanie (wspólnie ze zmarłym wcześniej S.A. Bersonem) metody radioimmunologicznego oznaczania insuliny we krwi, wykorzystanej następnie do oznaczania we krwi i płynach biol. innych peptydów, hormonów i substancji.

...I POLAK

Węgierko Jakub (1889-1960)
Pol. uczony, prof. Uniw. Lubelskiego, Pomorskiej Akad. Med. w Szczecinie (i jej pierwszy rektor) i Akad. Med. w Warszawie, wybitny diabetolog, twórca koncepcji, które o wiele dziesięcioleci wyprzedziły współczesne rozumienie i leczenie cukrzycy. W latach dwudziestych, bezpośrednio po odkryciu insuliny, wprowadził pojęcie "pojemności węglowodanowej" zwiększającej się pod wpływem spożycia pokarmów węglowodanowych także u chorych na cukrzycę - i na tej podstawie zastosował do leczenia cukrzycy dietę bogatowęglowodanową, obejmującą także spożycie cukrów prostych (sacharozy), zawierającą natomiast ograniczoną ilość tłuszczu. Jest autorem znanego i często przytaczanego twierdzenia, że ... "chorzy na cukrzycę mogą jeść wszystkie potrawy, tylko we właściwej ilości i proporcjach". W latach trzydziestych odkrył, że stan niedocukrzenia krwi wywołany wstrzyknięciem insuliny przerywa napad astmy oskrzelowej i tym odkryciem zapoczątkował badania, które z biegiem lat doprowadziły do wykorzystania w tym samym celu glikokortykosteroidów. W latach powojennych podjął badania mające na celu wyizolowanie z roślin (warzyw), a także z drożdży piwnych, czynnika przeciwcukrzycowego. I ta hipoteza znalazła potem częściowe potwierdzenie w odkryciu korzystnego wpływu błonnika i innych substancji resztkowych na tolerancję węglowodanów. Założył pierwsze poradnie cukrzycowe, był, wraz z Józefem Wacławem Grottem, współzałożycielem w 1955 Sekcji Diabetologicznej Tow. Internistów Polskich, która w 1985 przekształciła się w samodzielne Polskie Towarzystwo Diabetologiczne.

a
a

Ą

ę

ż


ż


ł


ó

a









a





















a























a

NOTKI PROBNE!








A











A


















A


















A

















A

A